Zanieczyszczone powietrze to jeden z największych problemów naszej cywilizacji. Źródło wielu chorób i złego samopoczucia. A wystarczy tak niewiele, by zmienić tak wiele. Przedstawiamy skuteczne porady, jak dbać o czyste powietrze i jak walczyć ze smogiem. Z naszego materiału dowiesz się też, jakie są źródła energii odnawialnej i jak zły stan powietrza może wpłynąć na Twoje zdrowie.
Czy jest smog i jakie są jego źródła
Mówiąc bardzo ogólnie, smog to nic innego jak zanieczyszczone powietrze. Często zapewne zdarza Ci się mówić, że nad miastem unoszą się dziś chmury albo mgła. W rzeczywistości natomiast może to być nic innego jak smog. Tworzy się on głównie w bezwietrzne dni (choć nie zawsze). Jego powstawaniu służy ponadto wysokie ciśnienie i wspomniana mgła.
Jak łatwo się domyślić, w skład smogu wchodzą w zasadzie same szkodliwe substancje. Znajdziemy tam tlenek węgla, azotu i siarki, ale także pyły PM10 (pył, którego średnica wynosi do 10 milimetrów) i PM2,5 (pył, którego średnica wynosi do 2,5 milimetra), a także rakotwórczy benzopiren. Nie brzmi dobrze, prawda?
Wiesz już, czy jest smog, a to znaczy, że znasz wroga, z którym należy bezwzględnie walczyć. Aby coś leczyć, należy jednak zbadać też przyczynę. A zatem jak powstaje smog i co przyczynia się do jego tworzenia? Jak zawsze, czynników jest bardzo dużo. My jednak skupimy się na tych najważniejszych.
- stare piece – to główny czynnik tworzenia się smogu, który według różnych źródeł, odpowiada za nawet ponad 50 procent zanieczyszczeń powietrza. Palenie węglem czy drewnem, choć mamy ich na razie w Polsce pod dostatkiem, nie sprzyja środowisku. W wielu domach wciąż mamy stare instalacje, tak zwane “kopciuchy”. Co gorsze, do dziś niektórzy praktykują spalanie w piecach resztek plastiku czy gumy. Skrajnie nieodpowiedzialne
- przemysł i fabryki – stare fabryki, które nie były wcześniej zmodernizowane, również generują duże ilości smogu (około 20 procent). I nie chodzi tutaj o to, by je zamykać i pozbawiać ludzi pracy, ale raczej modernizować i uświadamiać przedsiębiorców, że to korzyść dla nas wszystkich. Poza tym, coraz bardziej restrykcyjne przepisy, które wciela w życie Unia Europejska, zaczynają po prostu wymuszać zmiany
- transport drogowy – to kolejne 10 procent naszego smogu. W głównej mierze przyczyniają się do tego samochody. Mamy oczywiście coraz więcej ekologicznych pojazdów, ale to wciąż za mało. Poza tym, czy rzeczywiście zawsze musisz korzystać z samochodu? Może warto pomyśleć o tym, by częściej wybrać rower (sprawdź polecane przez nas modele rowerów miejskich) lub na przykład hulajnogę elektryczną (tutaj znajdziesz aktualny ranking hulajnóg elektrycznych)?
Oczywiście o przyczynach powstawania smogu można mówić długo i zaliczyć do nich też energetykę czy rolnictwo. Nie będziemy jednak mocno rozpisywać tego temu, a przejdziemy do kolejnego, równie ważnego – co powoduje smog.
Co powoduje smog i jaka się śmiertelność?
Smog jest powszechnym zjawiskiem. Jak zatem dbać o czyste powietrze?
Zacznijmy od tego drugiego, by mieć pełną świadomość, jak podstępny i niebezpieczny jest wróg. Według badań Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), z powodu smogu rocznie umiera nawet 6 milionów ludzi na całym świecie. W Polsce mówi się o 40-50 tysiącach ofiar. Ponadto, szacuje się, że nawet w jednym na pięć przypadków śmiertelnych, bezpośredni lub pośredni udział mogło mieć zanieczyszczone powietrze. To nie są bajki. To są liczby.
Smog powoduje oczywiście wiele poważnych chorób, które mogą mieć mniej lub bardziej poważne konsekwencje. Ma też wiele objawów, które często lekceważymy, tłumacząc się zmęczeniem, stresem, zabieganiem. Co zatem powoduje smog?
- bóle głowy i zawroty – jeden z najczęstszych i zarazem, jak już wspominaliśmy, najbardziej lekceważonych objawów. Kiedy do naszego organizmu dostają się szkodliwe substancje, najczęściej pierwszy sygnał, który wysyła nam ciało, to właśnie ból głowy. Ponadto, mogą pojawić się też zawroty
- alergie – jeśli masz stwierdzoną alergię, czas, kiedy nad miastem unosi się chmura smogu, jest dla Ciebie zapewne szczególnie odczuwalny. Szkodliwe substancje podrażniają dodatkowo Twoje drogi oddechowe, co może powodować nawet problemy z oddychaniem
- choroby układu oddechowego – tutaj Ameryki nie odkrywamy. Dłuższy kontakt z zanieczyszczonym powietrzem, lub co gorsze – stałe przebywanie w takim środowisku – może w konsekwencji prowadzić do poważnych chorób związanych z drogami oddechowymi
- choroby oczu – jeśli zauważyłeś, że Twój wzrok w ostatnim czasie się pogorszył, nie jedyną przyczyną takiego stanu może być kontakt ze smartfonem, tabletem czy komputerem. Udowodniono, że pyły i inne substancje mogą w dłuższej perspektywie odpowiadać za pogorszenie wzroku czy nawet jego utratę w skrajnych przypadkach
- choroby układu krążenia – jak wszyscy doskonale wiemy, tlen krąży w naszych żyłach. Jeśli do krwi dostaną się też szkodliwe substancje, może prowadzić to w konsekwencji do chorób niedokrwiennych czy nawet zawału serca
- choroby układu pokarmowego – ze szkodliwymi toksynami szczególnie usilnie walczyć musi Twoja wątroba. Jeśli na co dzień ponadto nie dbasz o zdrowe nawyki żywieniowe, w połączeniu z zanieczyszczonym powietrzem, dajesz jej prawdziwy wycisk. Negatywne skutki mogą pojawić się za kilka lat
- choroby układu rozrodczego – wiele par coraz częściej dotyka dziś bezpłodność. I nie zawsze, a co więcej – zdecydowanie rzadziej – bezpośrednią przyczyną są uwarunkowania genetyczne. Zdecydowanie mocniej determinuje to szybki, niezdrowy tryb życia, ale też i zła jakość powietrza
Normy czystego powietrza
Jakie są normy czystego powietrza? Przyglądamy się stężeniom pyłów
Zanieczyszczone powietrze powoduje, że na całym świecie trwają dyskusje, co zrobić, by poprawić jego stan. Szczególnie mocno zastanawia się nad tym Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), która w ostatnim czasie postanowiła nawet bardziej rygorystycznie podejść do ustalania norm. Są to dane, które zostały ustalone przez naukowców i dość skomplikowane, ale warto o nich wspomnieć, choćby dlatego, że wielu z nas dysponuje w domach miernikiem jakości powietrza, a zatem powinniśmy je znać.
Zacznijmy od pyłów zawieszonych – PM10 (pyły, których średnica nie przekracza 10 milimetrów). Ich stężenie nie powinno przekraczać 50 µg/m3 w skali 24-godzinnej. Kiedy wzrasta ono natomiast sześciokrotnie, mamy do czynienia ze stanem alarmowym. Z kolei w przypadku pyłów PM2,5 (których średnica nie przekracza 2,5 milimetra) dopuszczalna norma to 25 µg/m3 w roku kalendarzowym.
W chmurze smogowej znajduje się ponadto tlenek węgla (dopuszczalne stężenie: 10 000 µg/m3 w sali 8-godzinnej), dwutlenek azotu (200 µg/m3 w skali godzinnej), dwutlenek siarki (350 µg/m3 w skali godzinnej) czy benzen (5 µg/m3 w roku kalendarzowym).
Jak dbać o czyste powietrze – źródła energii odnawialnej
OZE, czyli odnawialne źródła energii, to całkowicie naturalne, ziemskie zasoby. Co więcej, nie ma realnego zagrożenia ich wyczerpania, jak choćby w przypadku takich źródeł jak węgiel czy drewno. Ponadto, korzystanie z nich jest całkowicie przyjazne planecie. A to oznacza, że wdrożenie w życie OZE na dużą skalę na pewno poprawi stan powietrza na całym świecie. Co zatem można zaliczyć do odnawialnych źródeł energii?
- woda – stanowi ona ponad 70 procent całej, naszej planety. Jej zasoby są zatem ogromne. Poza tym, przy produkcji energii, na przykład w elektrowniach wodnych, jej nie marnujemy. W warunkach domowych jednak ciężko o zamontowanie instalacji, pozwalając zapewnić prąd na cały rok
- słońce – według szacunków naukowców, wygaśnie ono za około 10 miliardów lat. A to oznacza, że póki co możemy w pełni korzystać z jego zasobów. Promienie słoneczne wykorzystuje się przede wszystkich przy budowie instalacji fotowoltaicznych, które są coraz bardziej popularne w domach
- wiatr – ruchy powietrza napędzają wiatraki, produkując tym samym energię. Kiedyś kojarzyło się to nam wyłącznie z wielkimi konstrukcjami, które widzieliśmy na polach. Obecnie się to zmienia. W warunkach przydomowych również można zainstalować mini elektrownię wiatrową
- energia geotermalna – ciepło, które pochodzi z jądra ziemi, też można wykorzystać do produkcji energii. Wody geotermalne stanowią kolejne źródło inspiracji dla naukowców, bo to całkowicie naturalny proces
- biomasa – czyli produkty pochodzenia roślinnego i te, która wydała na świat Ziemia. Są one całkowicie biodegradowalne. Biomasę mogą stanowić odpady produkcyjne takie jak zrębki drewna czy słoma. Elektrownie, które korzystają z biomasy, uważa się za całkowicie ekologiczne
Jak dbać o czyste powietrze – porady
Jak dbać o czyste powietrze? Publikujemy proste i sprawdzone porady
Przechodzimy zatem do kluczowego tematu. Skoro mamy zanieczyszczone powietrze i wiemy, jakie są tego przyczyny, czas najwyższy poznać sposoby, jak radzić sobie we współczesnym świecie i wreszcie – jak redukować emisję spalin do środowiska. I choć wydawać się może, że nic sam zdziałać nie możesz, to jednak zawsze powtarzamy, że o wielkich zmianach decydują jednostki. A zatem – co robić, jak żyć, jak dbać o czyste powietrze?
- wymień stary piec – tutaj apel przede wszystkim do osób, które ogrzewają dom piecem na węgiel lub drewno. Jak już wspominaliśmy, gospodarstwa domowe emitują najwięcej zanieczyszczeń. I choć jest to inwestycja, to jednak w ramach programu “Czyste powietrze”, każdy może ubiegać się o dofinansowanie, w ramach którego można otrzymać nawet 90 procent zwrotu kosztów. Dobrym pomysłem jest inwestycja w fotowoltaikę, pompę ciepła lub mini elektrownię wiatrową. To pierwszy, ale jakże ważny krok w kierunku dbania o środowisko
- odstaw samochód, postaw na rower – jeśli nie musisz, zostaw samochód w domu albo przynajmniej ogranicz podróżowanie tym środkiem transportu. Decydując się na rower (który rower wybrać – sprawdź) lub nawet hulajnogę elektryczną (tutaj podpowiadamy, którą hulajnogę wybrać), dbamy nie tylko o środowisko, ale też o własne zdrowie. Bo sport to przecież zdrowie. Alternatywą jest tutaj też tak zwany carpooling (kilka osób, zmierzających w tym samym kierunku, umawia się na podróż w jednym samochodzie)
- zadbaj o zieleń wokół siebie – nie ma znaczenia, gdzie mieszkasz. Roślinność możesz mieć zarówno w domu jak i mieszkaniu. Warto mieć w pobliżu paprotki, draceny czy fikusy. Jeśli natomiast dysponujesz ogrodem, możesz posadzić drzewa. Rośliny mają zdolność pochłaniania dwutlenku węgla
- segreguj śmieci – ktoś powie – a co ma piernik do wiatraka? Ano dużo. Odpady często trafiają w miejsca, w które trafić nie powinny. Zanieczyszczają wody. A woda z kolei cały czas krąży w obiegu – paruje, skrapla się. Lepiej, żeby nie zawierała szkodliwych toksyn. Wszystko jest zatem siecią naczyń połączonych
- wietrz regularnie pomieszczenia – a wszystko po to, by wymieniać powietrze w Twoim mieszkaniu czy domu i wpuszczać świeże. Jest to szczególnie ważne w okresie jesienno-zimowym, kiedy możesz dodatkowo nabawić się przeziębienia (porady – jak sobie z nim poradzić)
- wybieraj się na wycieczki poza miasto – najlepiej do lasu, gdzie jakość powietrza jest znacznie lepsza niż w mieście. Będziesz mógł ponadto trochę się zrelaksować. Możesz też połączyć wycieczkę z jazdą na rowerze. Samo zdrowie
- zakup oczyszczacz powietrza – na ten temat więcej piszemy w osobnym punkcie poniżej. To bardzo dobra opcja. Kiedy na zewnątrz stale mamy do czynienia ze smogiem, warto choćby w domu stworzyć sobie komfortowe warunki do życia. Dostępne na rynku urządzenia pozwalają niemal w całości wyeliminować chorobotwórcze substancje z Twojego najbliższego otoczenia
- rób zakupy online – codzienne wyjazdy po zakupy nie dość, że generuję wysokie koszty, to jeszcze na ogół jeździmy po nie samochodem. Decydując się na zakupy online, mamy pewność, że kurier, który nam je dostarczy, przy okazji zawiezie je wielu, innym osobom w pobliżu. Poza tym, to po prostu oszczędność dla Twojego portfela. Udowodniono, że kupując przez internet, robimy to bardziej świadomie
Oczyszczacz i nawilżacz powietrza – z pomocą idzie technologia
Oczyszczacz lub nawilżacz powietrza powinien zagościć w każdym domu
Uciążliwy i niebezpieczny smog szczególnie daje się we znaki w okresie jesienno-zimowym. O ile na to, co dzieje się na zewnątrz, masz mniejszy wpływ (co nie znaczy, że żaden!), o tyle o jakość powietrza w domu możesz zadbać sam, bez pomocy innych. Wystarczy, że skorzystasz z dobrodziejstw technologii. Od kilku lat coraz bardziej popularne stają się oczyszczacze i nawilżacze powietrza. I nie jest to bynajmniej kolejne, zbędne urządzenie w domu, ale realna broń w walce z niewidzialnym wrogiem.
O zaletach oczyszczacza powietrza i konkretnych modelach więcej piszemy tutaj. Mówiąc w skrócie, oczyszczacz nie tylko wyeliminuje chorobotwórcze substancje z powietrza, ale też oczyści je z kurzu, zwierzęcej sierści czy wyeliminuje zapachy.
Oczyszczacz może, choć nie musi, być wyposażony dodatkowo, w funkcję nawilżania powietrza. Optymalna wilgotność powietrza powinna mieścić się w przedziale od 40-60 procent. Takie urządzenie też warto w domu mieć. Które wybrać. Jak zawsze spieszymy z pomocą i podpowiadamy – który nawilżacz wybrać? Sprawdź nasze porady.
Jak dbać o czyste powietrze – podsumowanie
Zanieczyszczone powietrze to duży problem, z którym boryka się cały świat i który jest powodem śmierci nawet kilku milionów ludzi rocznie. Za powstawanie smogu odpowiadają głównie gospodarstwa domowe, samochody i fabryki. Nie oznacza to jednak, że nic nie możemy zmienić. Wręcz przeciwnie – wspólnymi siłami zmienić możemy wszystko. Siła grupy leży w jednostce. Wystarczy zmienić odrobinę swoje nawyki i skorzystać z dostępnej technologii.
Warto też myśleć nie tylko o sobie, ale też o innych, a przede wszystkim – o następnych pokoleniach, naszych dzieciach. Nikt z nas nie chciałby zamieszkać w domu, w którym panuje bród i smród. My jesteśmy jeszcze pokoleniem, które może zrobić w domu remont. Nie pozwólmy na to, by dom, w którym mieszkamy, nie nadawał się już do remontu, a jedynie do zburzenia. Bo drugiego domu nie znajdziemy. Zadbajmy w nim zatem o porządek.
